Emeklilik, birçok vatandaş için hayatın altın yılları olması gerekirken, Türkiye'de durum oldukça farklı bir tablo çiziyor. Yıllarca prim ve vergi ödeyerek emekli olan milyonlarca kişi, artan yaşam maliyetleri karşısında sıkıntılar yaşamakta. Erdoğan’ın duyurduğu emekli maaş zamları ise, emeklilerin beklentilerini karşılamaktan uzak. Peki emekli maaşları için yeterli kaynak yok mu? Uzmanlar, Türkiye ekonomisinde emekli maaşlarının artırılmasının önünde bir kaynak sorunu olmadığı görüşünde.
Türkiye'de emeklilik maaşları ve sosyal güvenlik sistemi ile ilgili yaşanan gelişmeler ve zorluklar, milyonlarca emekliyi doğrudan etkiliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın son kabine toplantısında duyurduğu emekli maaşlarındaki artış, emeklilerin beklentilerini karşılamaktan uzak görünüyor.
Açıklanan zam oranlarına göre, en düşük emekli maaşı 7.500 liradan 10.000 liraya yükseltildi. İşçi ve Bağkur emeklileri için, son altı aylık enflasyon oranına ek olarak yüzde 5'lik bir artış daha yapılacak, bu da toplamda yüzde 42,6'lık bir artışa denk geliyor. Ancak bu oran, emeklilerin ana maaşlarına uygulanıyor ve maaş tamamlama politikası nedeniyle, maaşı 10.000 lira altında olan emekliler için gerçek zam oranı daha düşük olacak.
AZ ALANA YÜZDE 33 ÇOK ALANA YÜZDE 40,7 ZAM
DW'den Pelin Ünker'e konuşan çalışma ekonomisi uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik'in hesaplamalarına göre, kök aylığı 7.013 TL ve altında olan emekliler için zam oranı yüzde 42,6 değil, yüzde 33,3 olacak. Örneğin, kök aylığı 7.200 lira olan bir emeklinin maaşı yüzde 36,9 artışla 10.267 liraya, 7.300 lira olan bir emeklinin maaşı ise yüzde 40,7 artışla 10.552 liraya çıkacak. Sadece 7.500 lira ve üzerinde maaşı olan emekliler yüzde 42,6'lık zamdan tam olarak faydalanabilecek.
Bu zam oranları, Türkiye'deki açlık sınırı olan 14.431 lira ve asgari ücretin 17.002 TL'ye yükseltilmesiyle karşılaştırıldığında, emeklilerin çoğunluğunun bu rakamların altında kaldığını gösteriyor. AK Parti'nin 2002'deki iktidara gelmesinden bu yana, özellikle 2008 sonrasında, emekli maaşlarında büyük bir düşüş yaşandı.
Türkiye'deki en düşük emekli aylığının miktarı ve emeklilerin maaş dağılımı ile ilgili veriler, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve resmi makamlar tarafından açıklanmıyor. Ancak SGK'nin 2023 Ekim verilerine göre, Türkiye'de ortalama emekli maaşı yaklaşık 7.211 lira civarında, bu da emeklilerin çoğunluğunun 10.000 liranın altında bir maaş aldığını gösteriyor.
SGK'nin prim gelirleri ve emekli aylıkları ile sağlık ödemelerini karşılama oranı incelendiğinde, bu oranın yüzde 77 olduğu görülüyor. 2003'te bu oran yüzde 59 iken, son dönemde yüzde 77'ye yükselmiş durumda. Bu durum, SGK'nin kendi kaynaklarıyla giderlerini karşılama oranının arttığını gösteriyor.
'EMEKLİLER İÇİN YETERLİ KAYNAK VAR AMA...'
Çelik, Türkiye ekonomisinde emekli maaşlarının artırılması için yeterli kaynağın bulunduğunu, ancak kaynakların tahsisinde bir tercih sorunu olduğunu belirtiyor. Buna göre, emeklilere ayrılan kaynak oranı azalırken, SGK'ya yapılan bütçe transferleri de düşmekte. Bu durum, emeklilerin maaşlarında beklenen iyileştirmenin gerçekleşmeyeceğini gösteriyor.
Özetle, Türkiye'de emeklilerin maaşlarındaki artış, yüksek enflasyon ve yaşam maliyetleri karşısında yetersiz kalıyor. Emekli maaşlarının düşük kalması ve kaynak tahsisindeki sorunlar, emeklilerin yaşam koşullarının kötüleşmesine neden oluyor. Bu durum, mevcut çalışanları da gelecekteki emeklilik koşulları konusunda endişelendiriyor.