Çocuk Eğitiminde Takdir ve Övgü Arasındaki Farklar
Hemen her çocuk yakını, çocuklar için övgünün gerekli olduğunu düşünür. Peki ya överek gerçekten ne yapmaya çalışıyoruz? Hangisi doğru övgü mü ? takdir mi? Arada ne gibi farklar var ?
Hepimiz çocuklarımızın kendi yeteneklerinin farkına varmalarını, kendilerine güvenmelerini ve daha çok çaba sarf etmelerini istiyoruz ya da aynı şeyleri yapmaya devam etmelerini teşvik etmek istiyoruz. Anne babalar özellikle övgünün çocuğun özgüvenini arttırdığını düşünüyorlar. Oysaki övgü çocuklar üzerinde tam tersi bir etki yapıyor. Övgü çocuğa cesaretlendirilmeye ihtiyacı olduğu mesajını veriyor. Çocuklar bilir , cesaretlendirilmek düşük yetenekli insanlara uygulanan bir davranıştır. Başarılı insanların zaten cesaretlendirilmeye ihtiyacı yoktur.
Eğer özsaygıyı arttırmaya çalışıyorsak çocuklarımıza sıklıkla ‘’ Sen süpersin, harikasın, mükemmelsin, akıllısın! ‘’ diyecek olmamız son derece normaldir. Fakat bu tarz kelimeler kullandığımızda genellikle ters etki yapıyoruz. Yargılama ve değerlendirme içeren övgüler sorun oluşturuyor. Değerlendirme içeren övgülerin çocuklar üzerinde etkisi bilimsel olarak incelendi. Ne kadar akıllı, yetenekli ve becerikli olduklarına dair defalarca övgü almış olsalar da ilkokulda çok başarılı olan ama ortaokula ulaştıklarında özgüvenini kaybedip çaba göstermeyi bıraktıkları gözlendi. Akıllı ve yetenekli oldukları söylenen çocukların ilk kez gerçek zorlukla karşılaştıklarında pes ettiği görüldü. İşler iyi gittiğinde üzerlerine yapıştırılan etiket doğrulandı. Fakat kendilerini zorlu bir mücadelenin içinde bulduklarında kendilerine olan güvenleri sarsıldı. ‘’ Belki o kadar da zeki değilimdir. Güvenli bölgede kalıp zayıflık göstermesem iyi olur. ‘’ şeklinde düşünmeye başladılar.
Övgü gerçekten çok güçlüdür. Fakat kullanıldığında engel değil, yardımcı olmalıdır. Yanlış şekilde kullanılırsa çocukları, istemediğimiz davranışlara itebilir. E bunun için ne yapmalı? Değerlendirmek yerine çabasını takdir edeceğiz.
‘’ Ne kadar akıllısın’’ yerine ‘’ bu soruyu çözebilmek için gerçekten çok fazla beyin gücü kullanıyorsun.’’ Çok yeteneklisin’’ demek yerine ‘’ topu potadan geçirebilmek için defalarca pes etmeden sıçradın’’ gibi… Bu ifadeler onun yaptıklarını fark ettiğinizi ve çabasını takdir ettiğinizi bilmesini sağlar. Çabasını takdir etmek kalıcı ve sürdürülebilir bir başarı sağlar.
Çocuklarımızın daha başarılı, yetenekli, kararlı ve özgüvenli olmasını istiyorsak çabalarını takdir etmeliyiz. Böylelikle onlara zorluklar karşısında mücadele etme cesaretini vermiş oluruz.
Övgü ve Takdir Arasındaki Fark Nedir?
Çocukları takdir ettiğimizde yaptığı davranışın bizi olumlu etkilediğini, mutlu ettiğini ve hoşumuza gittiğini söylemiş oluruz. Anne babasının ya da öğretmeninin olumlu duygularını öğrenen çocuk bu şekilde davranmaya devam etmek ister. Daha fazla takdir görebilmek için diğer davranışlarını da değiştirmek için çaba sarf eder. Çocukları övdüğümüzde ise kişiliğine yönelik yorum yapmış oluruz, yaptığı davranışa yönelik değil. Bu gibi durumlarda çocuklar yapılan tüm yorumları kişiliklerine alırlar ve davranışı değiştirmek kolay iken kişiliği değiştirmek çok daha zordur. Yani; sınavından çok iyi not almış çocuğa “aferin, sen sınıfın en akıllısısın” dediğimizde onu övmüş oluruz ve çocuk ya gerçekten sınıfın en akıllısı olduğuna kendisi de inanıp bu beklentileri karşılamak zorunda hisseder ve en ufak bir başarısızlık durumunda çok olumsuz etkilenir, ya da kendisi de sınıfın en akıllısı olduğuna inanmadığı için ebeveynine ve kendisine güveni azalır ve olumsuz davranışını değiştirmek için motive hissetmeyecek yahut da sürekli ebeveyn onayına ihtiyaç duyacaktır.
Bu nedenle çocuğu takdir ederken;
· Hangi davranışının olumlu olduğunu açıkça belirtmeli
· Takdir çocuğun kişiliğine değil davranışı üzerine olmalı
· Takdir ederken yetişkinler kendi duygularını belirtmeli
· Takdirin sonunda “Hep böyle yap” mesajını vermemeli
Eğer çocuk ergen psikolojisi ile ilgili soru sormak isterseniz tel: 0533 373 81 23 numaramdan pedagog ve çocuk psikoloğumuza ulaşmaktan çekinmeyin.
Hep aklınızda olsun çocuklarımız övgü ile zarar görürken, takdir ile takdir edilen davranışları devam ettirme disiplini kazanırlar.
Zararlı övgülerin hızla azaldığı, yararlı takdirlerin arttığı yeni dünyamızda çok daha keyifli günler dilerim.