Antalya’dan İstanbul’a taşınan domates fiyatları, taşıma maliyetlerindeki artışla birlikte yüzde 50-60 oranında yükseldi; özellikle akaryakıt fiyatları ve nakliye giderlerinin artışı, fiyatların daha da yükselmesine neden oldu.
Maliyet kalemlerindeki artışlarla birlikte sebze-meyvenin Antalya’dan İstanbul’a yolculuğu da zamlandı. Bir kilogram domates Antalya Hali’nden İstanbul’a yüzde 50-60 fiyat artışı ile geliyor.
Antalya’dan İstanbul’a gönderilen bir TIR’ın taşıma maliyeti, geçen yıl 26 bin TL iken bu yıl 32 bin TL’ye çıkmış durumda. Bu artışın önemli bir kısmı, akaryakıt fiyatlarının yükselmesinden kaynaklanıyor. TIR’ın toplam taşıma maliyetinin yaklaşık üçte biri, yalnızca akaryakıt harcamalarından oluşuyor.
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, Antalya’dan ortalama 30 TL’ye çıkan bir kilo domatesin, İstanbul’daki hallerde 40 TL’den aşağı satılmasının mümkün olmadığını belirtti. Tavşan, özellikle işçilik ve kira maliyetlerinin yüksek olduğu marketlerde, fiyatların artırılmadığı takdirde, bu ürünlerin zararına satılacağını söyledi. Antalya Hali’ndeki domates fiyatları ise 25 ile 35 TL arasında değişiyor. İstanbul Avrupa Yakası Hal Müdürlüğü verilerine göre, domatesin İstanbul’daki fiyatı 40 TL ile 50 TL arasında.
Nakliye ücretlerine ilişkin verilere göre, geçen yıl 23-26 bin TL’ye İstanbul’a ulaşan bir TIR sebze ve meyve, bu yıl 32 bin TL’ye taşınıyor. 25 ton taşıyan bir TIR’ın akaryakıt giderleri ise 12 bin TL'yi buluyor. Ayrıca, otoyol geçiş ücretleri, yol masrafları ve sürücü maliyetleri de ortalama 10 bin TL civarında. İstanbul’daki motorin litre fiyatı, Ocak 2024'te 39.04 TL iken, dün itibarıyla 45.7 TL’ye ulaşmıştı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, çiftçilerin kullandığı mazotun fiyatının geçen yıl yüzde 18 oranında zamlandığını vurgularken, otoyol ve köprü geçiş ücretlerine yapılan yüzde 43’lük zammın da taşıma maliyetlerinin artmasında önemli bir etkisi olduğu ifade ediliyor.
Tarımda artan maliyetler, akaryakıt ve işçilik ücretlerine gelen zamlar sebze-meyvede üretici ve market makasını artırırken, Antalya Hali’nden 25 TL’ye çıkan bir kilogram domates İstanbul’daki hallerde yüzde 60 zamlanarak 40 TL’den satılıyor. Antalya’dan çıkan ve 25 ton taşıyan bir TIR’ın İstanbul Bayrampaşa Hali’ne girişine kadar olan toplam maliyeti, geçen yıl ortalama 26 bin TL iken bu yıl 32 bin TL’ye çıktı. Bu rakamın 3’te 1’i sadece akaryakıt maliyetlerinden oluşuyor.
AKARYAKIT GİDERİ 12 BİN TL
Sözcü'den Sayime Başçı'nın haberine göre, Antalya’dan 30 TL’den çıkan bir kilo domatesin İstanbul Hali’ne 40 TL’den aşağıya giremeyeceğini aktaran Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, işçilik ve kira maliyeti yüksek olan marketlerin de ortalama yüzde 30-40 marj koymaması halinde üründen zarar edeceğini aktardı. Domatesin Antalya Hali’ndeki fiyatı 25-35 TL arasında değişiyor. İstanbul Avrupa Yakası Hal Müdürlüğü verilerine göre ise domates fiyatı 40-50 TL arasında.
Piyasadan aldığımız nakliye ücretlerine ilişkin bilgilere göre geçen yıl 23-26 bin TL’ye İstanbul’a gelen bir TIR sebze meyve, bu yıl 32 bin TL’ye taşınıyor. 25 tonluk bu TIR’ların sadece akaryakıt giderleri 12 bin TL tutuyor. Otoyol geçiş ücretleri ve yol masrafları ile sürücü maliyetlerinin ise ortalama 10 bin TL olduğu kaydedildi. İstanbul’da dünkü fiyatlarla 45.7 TL olan motorin litresi, Ocak 2024’te 39.04 TL idi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği de geçen yıl çiftçinin kullandığı mazotun yüzde 18 zamlandığına işaret etti. Köprü ve otoyollara gelen yüzde 43’ü aşan zamlar da bu maliyetlerin artmasında etkili oldu.
Maliyet fiyatı en az yüzde 50 artırıyor
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, üreticideki kasalama, işçilik ve nakliye maliyetinin kabaca 10 TL olabileceğini dile getirdi. Tavşan, kiralama ve işçilik gibi yüksek girdileri olan marketlerin de yüzde 30 ve 40 artış yapamadan zarar edeceğini aktardı. 30 TL’ye halden gelen bir ürünün markette 45 TL’den aşağıya satılamayacağını söyleyen Tavşan, “Antalya’da 20 TL’ye aldığınız ürünün İstanbul ve Ankara’ya girişi zaten en az 30 TL oluyor” dedi. Bu hesaba göre halden 40 TL’ye alınan bir kilogram domates marketlerde ortalama 52 TL’den satılıyor.
Hallere gelen ürün azaldı
Bayrampaşa ve Ataşehir yaş meyve ve sebze hallerine, 2024 yılında getirilen ürün miktarı geçen seneye oranla yüzde 3.5 azalırken 2024’te 2 milyon 750 bin 633 ton ürün girişi oldu. Bayrampaşa Hali’ne 2 milyon 75 bin 271 ton ürün gelirken, Ataşehir Hali’ne toplam 675 bin 362 ton ürün girişi oldu. 2024 yılında Bayrampaşa Hali’ne 769 bin 717 ton meyve gelirken, Ataşehir Hali’ne 261 bin 85 ton ürün girişi oldu. Sebzede ise 1 milyon 305 bin 554 ton Bayrampaşa Hali’ne giriş olurken, Ataşehir Hali’ne 414 bin 277 ton giriş oldu.
