En düşük emekli aylığının 5 bin 500 TL'ye çıkarılmasına rağmen, bazı emeklilere 17 Aralık'tan itibaren yatmaya başlayan zamlı emekli aylıkları 3 bin 600 TL ila 4 bin TL aralığında kaldı. EYT'lilere yapılacak zam ise yüzde 30'un altında, yüzde 17-18 ile sınırlı kalacak. Peki neden? İşte detaylar...
Emeklilerin ve Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) hesabına yatan ve yatacak olan emekli aylıklarının, açıklanan resmi rakamların altında kalması kafa karışıklığına yol açtı.
En düşük emekli aylığının 3 bin 500 TL’den 5 bin 500 TL’ye çıkarıldığı duyurulmuş, bu düzenleme geçen hafta Resmi Gazete’de de yayınlanmıştı. Ocak zammını 17 Ocak’tan itibaren almaya başlayan bazı emeklilere 5 bin 500 liranın altında, 3 bin 600 TL ya da 4 bin TL yatırılması dikkat çekti.
EYT’liler ise, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) emekli aylığı hesaplama uygulamasının güncellenerek yeniden açılması sonrası kendilerine yapılacak maaş zammı konusunda kafa karışıklığı yaşıyor.
Bu ekrandan ne kadar aylık alabileceklerini hesaplayan EYT’liler, kendilerine yüzde 30’un altında zam yapıldığının görüntülenmesine tepki gösterdi.
EYT’LİLERE DE YÜZDE 30 ZAM YAPILDI AMA…
Sosyal güvenlik uzmanlarından aldığımız bilgilere göre, 2022 enflasyonunun beklenenden düşük gelmesi, emekli aylıkları hesaplanırken dikkate alınan kat sayının düşmesine, bu da EYT’lilerin hissettiği zam oranının yüzde 17-18’de kalmasına yol açtı.
5510 sayılı kanuna geçen haftaki torba yasa ile geçici 92. madde eklenmiş; 2023 başından önce bağlanmış gelir ve aylıklar ile 2023’te bağlanacak malullük, yaşlılık ve ölüm aylıklarına yüzde 30 zam yapılacağı duyurulmuştu.
Yani “EYT’lilere yüzde 30 zam yapılmadı” demek doğru değil. Yapıldı. Ancak burada şöyle bir teknik sorun devreye giriyor:
Maaş hesabı yapılırken kat sayı, aylık bağlama oranı, gösterge rakamı gibi formüller kullanılıyor.
Emekli aylıkları hesaplanırken dikkate alınan kat sayı ise tüketici enflasyonu oranı ile ülkenin büyüme rakamlarının eklendiği bir formül üzerinden hesaplanıyor.
Türkiye 2022’yi yüzde 64,27 enflasyonla kapattı. Ancak Merkez Bankası’nın (TCMB) 2022 yıl sonu enflasyon hedefi ise yüzde 66,80 idi.
Açıklanan 2022 enflasyonu sonrası katsayı da düşünce bu durum EYT’lilerin alacağı zam oranını etkilemiş oldu.
Eğer emekli zamları yüzde 30’a çıkarılmasaydı, EYT’lilerin yaşadığı kayıp daha fazla olacaktı.
ARALIKTA YAPILAN HESAPLA OCAKTAKİNİN TUTMAMASI NORMAL
Bu durum başka bir anlatımla ise şöyle özetleniyor:
SGK emekli maaş hesaplama programı, hesap yapılan tarihe göre aylık hesap ediyor.
Buna göre, emekli olmamış biri için bir ay önceki hesabın geçerliliği yok. Çünkü bir ay önceki hesapta 2022 Ocak-Temmuz zammı dikkate alınırken, şimdiki aylık hesabında 2022 enflasyon oranı ve açıklandığı zaman da büyüme oranının yüzde 30’u dikkate alınıyor.
Bu nedenle bir önceki ay hesaplatılan emekli maaşı, aslında kişinin kazanılmış hakkı değil.
EZİCİ ÇOĞUNLUĞU 5 BİN 500 TL ALACAK
EYT’lileri bekleyen bir diğer sorun ise, büyük çoğunluğunun en düşük emekli aylığı olan 5 bin 500 TL’lik aylığı olacak olmaları.
Türkiye'de yüzde 60 oranında asgari ücretten prim yatırıldığı, dolayısıyla yıllardır emekli olmayı bekleyen EYT'lilerin bu sefer de en düşük emekli aylığına mahkûm edileceği ifade ediliyor.
Bu yüzden sosyal güvenlik uzmanlarına göre, EYT’lilerin ezici bir çoğunluğu en düşük emekli aylığını alacak.
ZAMMA RAĞMEN 5.500 TL’NİN ALTINDA MAAŞ ALANLARA NE OLACAK?
EYT’lilerin haricinde, halihazırda emekli olanların hesaplarına ocak ayı maaşı olarak yatan 3 bin 600-4 bin TL’lik aylıkların ise, ilerleyen dönemde 5 bin 500 TL’ye tamamlanması, farkın kapanacağı ifade ediliyor.
Uzmanlar, bu durumun kanunun yetişmemesinden kaynaklandığının üzerinde duruyor.
EYT DÜZENLEMESİ NEDEN HÂLÂ MECLİS’E GELMEDİ?
Öte yandan, EYT düzenlemesinin detayları aralık ayının sonunda açıklanmasına rağmen, düzenleme hâlâ Meclis’e gelmedi. Ne zaman geleceğiyle ilgili ise açıklanan tarih sürekli değişiyor.
Önce ocak sonu, sonra şubat ortası şeklinde yapılan açıklamalar, son olarak mart ayına kaldı.
Gecikme gerekçesine ilişkin ise net bir bilgi yok.
Daha önce ocak ayı sonunda Meclis’in gündemine geleceği belirtilen düzenlemenin tarihiyle ilgili AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan, “EYT en geç ocak sonu Meclis'te olur, şubat ortasında yasalaşır” demişti.
İki gün önce açıklama yapan AKP Grup Başkanvekili Akbaşoğlu ise, EYT düzenlemesinin gelecek hafta Meclis'e sunulabileceğini söyledi.
Konu ile yeni bir açıklama da dün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’den geldi. Bilgin, EYT’liler ile ilgili düzenlemenin Meclis’e ne zaman geleceğiyle ilgili, “Meclis’in iradesinde. Top bizden çıktı” dedi ve şöyle devam etti:
“Bizim gruptaki arkadaşlarımız, milletvekillerimiz konuyu tartışıyorlar, inceliyorlar. Onlar değerlendirip komisyona gönderecekler. Mart ayında neticelenir diye düşünüyorum.”
Ancak edindiğimiz bilgilere göre, konunun neden uzadığı ile ilgili, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda EYT görüşmesine katılanların da net bir bilgisi yok. Dikkat çeken ise, Meclis’te halihazırda EYT ile ilgili bir gelişmenin olmamasını belirtmeleri…
EYT’LİLER İLK MAAŞINI NE ZAMAN ALACAK?
Peki EYT’liler ilk maaşlarını ne zaman alacak?
AKP Grup Başkanvekili Akbaşoğlu, iki gün önce yaptığı bir açıklamada “EYT'liler mart ayında maaşlarını alacak” dedi.
EMEKLİ AYLIĞI NASIL HASAPLANIR?
SGK'nın emekli aylık hesaplama uygulamasına https://uyg.sgk.gov.tr/AylikHesap/ adresinden girilebiliyor.
Buradaki bilgiler doldurulduktan sonra hesaplama adımları takip edilerek yaklaşık olarak alınabilecek aylık ortaya çıkıyor.