İnsanlar konuşa konuşa hayvanlar koklaşa koklaşa anlaşır demiş atalarımız.
Dil bilimciler ilk çağlardan itibaren, binlerce yıldır yapılan uğraşlara, meydana getirilen sayısız esere rağmen dilin kazanılması ve işleyişiyle alakalı bilinenlerin çok yetersiz olduğundan bahsediyorlar. Her milletin bir sözlü dili bir de yazılı dili vardır. ''Bir dilin seslerini gösteren , belirli bir sıraya göre dizilmiş beli sayıda harfin bütününe'' alfabe! denir.
Türklerin bilinen ilk alfabesi 28 harften oluşan Göktürk (Köktürk) alfabesidir. Sonrasında Uygurların 18 harfli alfabesi ve diğer diller de kullanılmış. Türkler Müslüman olduktan sonraysa Arap harflerini kullanmaya başladılar. Arap harfleri bin yılı aşkın bir süre kullanılmış, bu alanda nice eserler meydana getirmiştir. 1 Kasım 1928 yılına kadar kullanılan Arap harfleri Latin harflerinin kabulü ile kaldırılmıştır. Ancak kaldırılan sadece harfler olmamış, Arapça gerekçesiyle binlerce kelime de lügatten çıkartılmıştır.
Bugün dildeki yabancılaşmadan, yabancı tabelalardan, Türkçe'nin yanlış kullanılışından hepimiz şikayet ediyoruz. Gelin görün ki Türkçe'nin doğru kullanımı, kullandığımız kelimenin yerinde kullanılıp kullanılmadığına günlük hayatımızda ne kadar dikkat ediyoruz?
TÜRKÇE'DE NE KADAR YABANCI KELİME VAR?
Türk Dil Kurumu(TDK)na göre sözlüğümüzde 111.027 kelime var. Bunlardan 14 bini yabancı kelime. ''Türkçe'de Arapça (6467 kelime) hariç en çok hangi ülkenin kelimeleri var?'' dense çoğumuzun ilk aklına gelen (...) değil, en çok Fransızca (5253) kelime bulunmakta.
Yine diğer;
Almanca 98
Arnavutça 1
Arapça 6467
Bulgarca 19
Ermenice 24
Fransızca 5253
Farsça 1359
Fince 2
İbranice 7
İngilizce 485
İtalyanca 89
İspanyolca 33
Japonca 9
Korece 1
Latince 78
Macarca 9
Moğolca 4
Norveç 2
Portekizce 3
Rumca 400
Rusça 44
Slavca 24
Soğdca 24
Yunanca 48 kelime bulunmakta ve bu yabancı kelimeleri kullanmaktayız.
Bununla birlikte dilde yabancı kelime bulunması o kadar da kötü değildir. Arapça sözcüklerden vatan, millet, halk,cumhuriyet, hürriyet, kitap ya da Farsça abdest, namaz vd. yerine bunları karşılayacak ne kullanacağız? Lakin kullandığımız kelimelerin manasına ve kapsamına dikkat etmek gerekir. Gene ilave edilen kelime halkın özü ile uyuşmalıdır. Teknolojik gelişmelerin getirdiği yeni sözcükler oluyor ve bütünleşen bir dünyada ister istemez sosyal, kültür etkileşimden payınızı alıyorsunuz. Gene de dilde gerçekleşen yenilikler hiç kuşkusuz kendi kültürünü koruyarak olmalıdır.
GÜNLÜK HAYATTA MİTOLOJİK TANRILARI(!) MI ANIYORUZ?
Şimdi buraya dikkat!
Dilimize çeşitli uluslar vasıtasıyla girmiş, Eski Yunun, Eski Roma, Sümer Mitolojisiyle ilintili, masum olmayan birçok kelime bulunmakta. Bu kelimelerin geneli Titanlar( güçlü tanrı ırkı)a dair.
ASYA: İtalyanca ''Bir kıta'' sözcüğünden alınmıştır, Latince'den dönüşmüştür. Mitolojde Tanrı Ekonosla ile Tethys'in sayısız kızlarından biri.
ATLAS: Titan Asya'nın 4 oğlundan gök kubbeyi sırtında taşıyan tanrı.
AVRUPA: İtalyanca Europa sözcüğünden alıntıdır. Latince'den dönüşmüştür. Mitolojide Zeus'un sevgilisi.
BELLONA: Latince bellum ''savaş'' sözcüğünden gelmektedir. Roma mitolojisinde savaş tanrısı olarak görülür ve Mars'ın eşi olarak gösterilir.
DEFNE: Y.Yunanca dafni ''defne bitkisi, laurus nebilis'' sözcüğünden alıntıdır. E.Yunancada dapne kelmesinden dönüştürülmüştür. Apollon tarafından kovalanırken ağaca dönüşmüştür. Thessalia Nehri Peneas'un kızı Daphne'den gelmekte.
EROTİK: Fransızca erotiguo ''Cinsellğe ilişkin'' sözcükten alıntıdır. Mitolojide aşk tanrısı Eros'un adıdır. +ik ekiyle kullanılınca erotik olmuş.
FANUS: E. Yunanca phanos ''Aydınlatılmış, aydınlık'' sözcüğünden alıntı. Yunan mitinde en eski tanrılardan biri.
FAYTON: Fransızca phaeton ''Kırık at arabası'' sözcüğünden alınmıştır. Mitolojide babasının arabasını ödünç alıp deviren güneş tanrısı Helios'un oğlunun adıdır.
FORS: İtalyanca fırtınaor, fortuna tanrıçasının erkeği.
FIRTINA: Y. Yunanca fortuna poptuva''Denizde şiddetli hava'' sözcüğünden alınmıştır. İtalyanca '' Kader kısmet, 2 kaza, deniz kazası'' Latince fortuna ''Kader kısmet'' Roma Mitolojisinde en korkulan tanrıçalardan biri. Kör talihi simgeler.
İDOL: Fransızca idole put ''tapınılan şey'' sözcüğünden alıntı. Latince idiolum sözcünden dönüşmüştür. E. Yunanca'da idios.
İRİS: Fransızca '' Gözün renkli kısmı, 2 süsen bitkisi'' sözcüğünden alıntı. E. Yunanca iris, İrid. Thsumas ile Elektra'nın kızı. Tanrılardan insanlara haber yollamak için kullanıldığına inanılırdı.
KAOS: Fransızca chaos ''Mutlak düzensizlik hali'' sözcüğünden alıntıdır. Mitolojide her şeyin başlangıcı sayılan tanrısal varlık Khaos'un yeryüzünü yaratmadan önceki büyük boşluk.
LİBYA: Latince nympha. Libya Epaphos'un kızıdır. Eurupa(Avrupa)'nın da büyükannesi.
LODOS: E.Yunan notios '' Güneye ait, güney rüzgarı'' sözcüğünden alnmıştır. Mitolojide Hosiodos'a göre bütün rüzgarlarla aynı Astrios ile Eos'on oğlu.
LUNA: Latince ''Ay '' anlamına gelen bir Roma tanrıçası
MART: Y. Yunanca martios ''Rumi takvimin birinci ayı'' sözcüğünden alıntıdır. Latince aynı manadaki martius kelimesinden alıntı. Roma savaş tanrısı Mars'ın özel adından türetilmiştir.
MAYIS: Latince Maius Mensis ''Mayıs ayı'' sözcüğünden gelmekte. Yunan tanrıçası Mania'nın adı ve Roma'nın en büyük bereket ve üreme tanrısı Bone Dea ile beraber nitelenir.
MÜZİK: Fransızca musigu sözcüğünden alıntıdır. Mitolojide (mosusa movua) ilham perleri Müzlerin adından +ik ekiyle türetilmiştir.
NARSİST: Fransızca narcisssme ''kendini sevme hastalığı'' sözcüğünden alıntıdır. Mitolojde Narkissos'un kendi yansımasına aşık olması. +ist ekiyle narsist kelimeleri meydana gelmiş.
NERGİS: Narkissos'un adından türetilerek nergis çiçeğine adını vermiştir. Farsça'da nargis ''nergis çiçeği'' sözcüğünden alıntıdır. Narkissos kelimesiyle eş kökenli
NEKTAR: Fransızca nectar ''Çok leziz içki, çiçek veya meyve'' sözcüğünden alıntıdır. Mitolojide tanrıları ölümsüzlük içkisi.
NİKE: E. Yunan mitolojisinde zafer tanrıçasıdır. Kanatlı, hızlı uçan bir kız olarak canlandırılır
PANİK: Fransızca pangue ''Büyük ve akıl dışı korku'' sözcüğünden alıntıdır. Mitolojde Pan keçi ayaklı kır tanrısının özel adıdır. + ik ekiyle panik kelimesi meydana gelmiştir.
SİREN: Fransızca sirene ''Canavar düdüğü'' sözcüğünden alıntıdır. Mitolojde Seiron efsanevi yaratık veya denizcileri sesiyle kendine çeken deniz kızlarının ismi.
TEMMUZ: İbranice. Arapça tammuz '' Rum takvimin beşinci ayı '' Akatça tammuz, Sümerce Dumu-zi ''bir tanrı'' sözcüğünden alıntıdır. Bereket tanrısının adıdır
Yine bazıları kesin olmamakla birlikte çeşitli kaynaklarda gösterilen günlük hayatta kullandığımız birçok sorunlu kelime vardır.
Fantezi Fransızca. Mitolojide hayal ve rûyadan sorumlu Phantasos'un adı. Fobi Fransızca ''Patolojik korku'' mitolojide korku parçacığı. Lamia E.Yunanca, Arapça, Latince de kullanılmakta. Zeus'un sevgililerinden biri veya çocukları yiyen dişi iblis. Manto Fransızca. Kehanet tanrıçasının adı. Morfin Fransızca. Hipnoz'un oğlu. Poyraz (Boreas) Latince. Mitolojik tanrı. Pegasus E.Yunanca. Mitolojide Medusa'nın karnından doğan at. Semiramis Yunanca, Sümerce. Babil Kraliçesi. Sinop Yunanca (Sinope) tanrı Asopos'un kızı. Bununla birlikte Ağustos Latince. Roma İmparatoru Octivivus'un kutsal anlamındaki unvanı Augustus'tan dönüşmüştür. Bütün bu yazılanları okumak ve öğrenmek için gittiğimiz okul ve Alfabe kelimeleriyse Fransızca... daha pek çok masum olmayan yabancı kelimeyi bilmeden kullanmaktayız. Son olarak Peyami Safa'nın bir cümlesiyle konuyu bağlayalım.
''Bir milleti yok etmek isterseniz askeri istilaya lüzum yoktur. Ona Tarihini unutturmak, Dilini bozmak, Dininden soğutmak ve dolayısıyla manevi değerlerini, ahlakını yozlaştırmak kafidir.''
Selam ve dua ile...
Kaynak:Azra Erhat ''Mitoloji Sözlüğü''
Sevan Nişanyan ''Nişanyan Sözlük''
Etimolojiturce.com
Eğitimsistem.com