Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nden (TÇF) analist Yağmur Uzunırmak, “Dünya Ekonomisi Büyürken ‘’The Great Divergence’’ ve Türkiye’nin Konumu” başlıklı analizinde, “Büyük Ayrışma” Türkçe’ye geçen “The Great Divergence” kavramının değişimini ortaya koydu.
Tarihi süreç içerisinde Batı Avrupa toplumları ve dünyanın geri kalanı arasında yaşam standartları ve üretkenlik gibi alanlarda meydana gelen farklılaşmayı işaret eden “Büyük Ayrışma”, bugün itibarıyla Batı Avrupa gibi sınırlı bir coğrafyadan ziyade “gelişmiş ülkeler” ve “diğerleri” arasında ekonomik açıdan oluşan farklılıkları gösteriyor.
BÜTÜN ÜLKELERİN GELİRLERİ ARTMADI
Dünya Bankası verilerine göre 1960 senesinde 450 Amerikan doları olan küresel kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), 2023 senesi itibarıyla 13 bin 138 dolara ulaştı.
Ülkeler gelir düzeylerine göre gruplandığında, söz konusu iyileşmenin bütün ülkelerde ortaya çıkan bir durum olmadığı görülürken, 1960-2023 arası dönemde gelir gruplarına göre, sınıflandırılan ülkelerde ortalama kişi başına düşen GSYİH’nin gelişimine bakıldığında iki önemli hususu ortaya çıktı:
ÜST GELİR GRUBU FARKI İYİCE AÇTI
Birincisi, dünya GSYİH’nın ortalamasındaki artış çok büyük oranda üst gelir grubuna mensup ülkelerdeki gelir artışından kaynaklandığı, ikincisi de orta-alt ve alt gelir grubuna mensup ülkelerin ekonomik koşullarını iyileştirmede uzun süredir büyük zorluk çektiği gerçeği oldu.
1960 ve 2023 senelerinde farklı gelir gruplarını oluşturan ülkelerin ortalama kişi başına düşen GSYİH’larına bakıldığında, üst gelir grubunun ortalaması 1.204 Amerikan dolarından 48 bin 220 dolara yükseldi. Ancak aynı dönemde dünya ortalaması ile üst gelir grubu arasındaki fark 753 dolardan 35 bin 82 dolara çıktı.
ORTALAMANIN ÜZERİNDEYİZ AMA..
Ülkelerin 1960-2023 seneleri arasında sergilediği ekonomik performansa bakılınca Türkiye, yakaladığı yüzde 2,91’lik oranla söz konusu dönemde yüzde 1,86 olan dünya ortalamasının üzerinde büyürken, üst gelir grubuna mensup ülkelerle arasındaki farkı kapatmak için gerekli olan büyüme oranlarına erişemedi.
2031 yılına kadar olan süreçte ülkelerin ekonomik büyümelerine ilişkin Harvard Growth Lab’in tahminlerine göre; Çin, Vietnam, Endonezya ve Hindistan ile birkaç Afrika ülkesinin söz konusu dönemde önemli büyüme oranlarını yakalanması beklenirken, gelişmiş ekonomilerin yüzde 2-3 aralığında değişen oranlarla büyümeye devam edeceği öngörülüyor.
Türkiye ise yüzde 4,34’lük büyüme tahminiyle analize konu edilen 133 ülke arasında 20. Sırada yer alıyor.
“ÜST TARAFLA” OLAN FARK AÇILARAK SÜRECEK
Türkiye’nin her geçen yıl üst gelir grubundaki ülkelerle açılan gelir farkını kapatabilmek için istikrarlı şekilde önemli büyüme oranları yakalaması gerekirken, yapılan analizlerde istikrarlı ve yüksek büyüme sağlanamadığı sürece Türkiye’nin üst gelir grubuna mensup toplumlarla arasındaki ekonomik farkın açılarak süreceğini gösteriyor.
Kaynak: Milli Gazete
