Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, temmuz ayında 80,1 iken ağustos ayında yüzde 15,1 oranında azalarak 68,0 oldu. Bu değer, son 14 ayın en düşük değeri olarak kayıtlara geçti.
Seçim öncesinde ücret zamları, kurun yatay seyretmesi ve düşük faizler nedeniyle yükselen tüketici güven endeksi, seçim sonrasında hükümetin imza attığı ekonomi politikalarıyla birlikte sert gerilediPlay Video
Dolar kurundaki artış, vergi zamları, faiz artışları ve enflasyondaki yükseliş geçim zorluklarını artırdı.
TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ NEDİR?
Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülüyor.
Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. Tüketici güven endeksinin 100'den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu,100'den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor.
SEÇİM GÖSTERGESİ 14 MAYIS'TA DA ÇALIŞMIŞTI
Sozcu.com.tr’de 1 Nisan 2023 tarihinde yayımladığımız “TÜİK'in seçim indikatörü 14 Mayıs'ta da çalışacak mı?” başlıklı haberde “Seçimlerin olası sonuçlarına dair fikir verebilecek bir anketin de, Türkiye İstatistik Kurumu'nun yaptığı ‘aylık tüketici eğilimleri anketi'” olduğunu belirtmiş ve AKP’nin son 20 yılda istediğini aldığı seçimlerin hepsinde tüketici güveni endeks değeri hep 90 ve üzerinde, AKP'nin bu dönemde istediğini alamadığı dört seçimde ise bu değer hep 90'ın altında olduğunu hatırlatmıştık.
Endeks mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 4,0 oranında artarak 90'ın üzerine yükselmişti.
İşte 20 yılda yapılan seçimlerde AKP'nin oy oranları ve seçimin yapıldığı aydaki tüketici güveni endeks değeri:
28 Mart 2004 yerel seçimleri:
AKP'nin oy oranı: % 41,67
Mart 2004 tüketici güveni endeks değeri: 104,9
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kazandı.
22 Temmuz 2007 genel seçimleri:
AKP'nin oy oranı: %46,66
Temmuz 2007 tüketici güveni endeks değeri: 93,9
AKP bu seçim sonucu ile tek başına hükümet kuracak çoğunluğu sağladı.
29 Mart 2009 yerel seçimleri:
AKP'nin oy oranı: %38,39
Mart 2009 tüketici güveni endeks değeri: 76,9
Dünyada ve Türkiye'de ekonomik kriz yaşanan 2009'daki seçimde AKP'nin oylarında 2007'deki genel seçime göre 8,27 puan, 2004'teki yerel seçime göre ise 3,28 puanlık düşüş oldu.
12 Haziran 2011 genel seçimleri:
AKP'nin oy oranı: %49,83
Haziran 2011 tüketici güveni endeks değeri: 98,0
AKP 2011'deki seçimde oy oranını, bir önceki genel seçime göre 3,25 puan, bir önceki yerel seçime göre 11,44 puan artırdı.
30 Mart 2014 yerel seçimleri:
AKP'nin oy oranı: %42,87
Mart 2014'te tüketici güveni endeks değeri: 92,4
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kazandı ve bir önceki yerel seçime göre oy oranını yükseltti.
10 Ağustos 2014 cumhurbaşkanlığı seçimi:
Recep Tayyip Erdoğan‘ın oy oranı: %51,79
Ağustos 2014'te tüketici güveni endeks değeri: 93,6
AKP Genel Başkanı Erdoğan bu seçimi kazanıp cumhurbaşkanı seçildi.
7 Haziran 2015 genel seçimleri:
AKP'nin oy oranı: %40,87
Haziran 2015 tüketici güveni endeks değeri: 89,6
AKP bu seçimde tek başına hükümet kuracak meclis çoğunluğunu kaybetti ve 1 Kasım'da seçimler tekrarlandı.
1 Kasım 2015 genel seçimleri:
AKP'nin oy oranı: %49,50
Kasım 2015 tüketici güveni endeks değeri: 95,2
AKP bu seçimle birlikte tek başına hükümet kuracak çoğunluğu tekrar elde etti.
16 Nisan 2017 anayasa değişikliği referandumu:
AKP ve MHP'nin istediği evet oyu oranı: %51,4
Nisan 2017 tüketici güveni endeks değeri: 92,0
AKP ve MHP'nin istediği Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi teklifi kabul edildi.
24 Haziran 2018 cumhurbaşkanlığı seçimi:
Recep Tayyip Erdoğan: %52,6
Haziran 2018 tüketici güveni endeks değeri: 91,1
Erdoğan ikinci kez cumhurbaşkanı seçildi ve cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildi.
31 Mart 2019 yerel seçimleri:
AKP'nin aldığı oy oranı: %44,33
Mart 2019 tüketici güveni endeks değeri: 81,1
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kaybetti.
23 Haziran 2019 İstanbul seçimi (tekrar):
AKP'nin adayının oy oranı: %44,98
Haziran 2019 tüketici güveni endeks değeri: 80,1
AKP bu seçimde İstanbul'u bir kez daha kaybederken oy farkı 13 binden 806 bine yükseldi.
28 Mayıs 2023 genel seçimi:
Recep Tayyip Erdoğan: %52,1
Mayıs 2023 tüketici güveni endeks değeri: 91,1
14 Mayıs’taki seçimde Cumhur İttifakı parlamentoda çoğunluğu alırken Recep Tayyip Erdoğan da 28 Mayıs’taki ikinci turda Cumhurbaşkanlığı’nı üçüncü kez kazandı.
Mart 2023 itibarıyla tüketici güven endeksi 80,1 seviyesinde bulunuyordu. Endeks değeri, 56 aydır, yani cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilen Temmuz 2018'den bu yana, 90 seviyesini görmemişti.
AKP hükümeti, oy oranını yükseltmek amacıyla, en düşük emekli aylığının 7500 TL'ye yükseltilmesi ve emeklilikte yaşa takılanlar dahil birçok düzenlemeye imza atsa da tüketici güven endeksi, hayat pahalılığının etkisiyle düşük seyretmeye devam etti ancak nisanda 87,5’e, mayısta ise 91,1’e yükseldi.
Tabii ki seçimlerde tek faktör ekonomideki genel durum değildi ve TÜİK anketinin ne kadar güvenilir olduğu tartışılır. Ancak yine de yukarıda sıraladığımız seçim sonuçları ve tüketici güveni endeksi tablosu, seçimlerin sonuçlarına dair bir fikir veriyor.