Uğruna köklü sağlık kurumlarının işlevsizleştirildiği şehir hastaneleri satışa çıktı. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, Körfez’den bir ‘alıcıyla’ görüşmelerin sürdüğünü açıkladı. ‘Diğer projeler de bunu takip edebilir’ denildi. Kamuoyunda şaşkınlık uyandıran girişim karşısında ‘Türkiye’nin sağlık sistemini taşıyacak denilen bu hastaneleri satmak için mi yaptınız’ eleştirileri yöneltildi.
Bir yanda verimsiz lüks harcamalar artarak devam ederken bir yandan hükümet kanadından tasarruf mesajları gelmesi tartışma konusu oldu. Bu çerçevede Hazine garantili projeler yeniden gündeme gelirken yapımı eleştiri konusu olan şehir hastaneleri öne çıktı. ‘Hasta garantisi’ için şehir merkezlerinde bulunan köklü hastanelerin boşaltıldığı iddiaları yansıdı. Milletin cebinden müteahhitlere yapılan garanti ödemeleri de tepkileri artırdı.
2024 BÜTÇESİNDE ŞEHİR HASTANELERİNE 84 MİLYAR TL ÖDEME
Sağlık Bakanlığı’nın 2024 yılı bütçesinde, şehir hastaneleri için kira ve hizmet alımı kapsamında 83.7 milyar TL’lik ödeme öngörüldü. Şehir hastaneleri sağlık sisteminin merkezine oturtulurken Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı Ahmet Burak Dağlıoğlu, bir hastanenin satışı için Körfez’den bir yatırımcıyla görüşmelerin sürdüğünü duyurdu. Dağlıoğlu diğer kamu özel işbirliği (KÖİ) projelerinin bu satışı takip edebileceğini söyledi.
Karar'da yer alan habere göre, Türkiye’de 1980’lerde başlayan özelleştirme politikası son 20 yıllık süreçte rekor seviyeye ulaştı. Kamuya ait birçok köprü, liman, otoyol, fabrika, havaalanı, şirket, yabancı firmalara satıldı. Son yıllarda hız kesmeyen özelleştirme furyası toplumsal açıdan en kritik alanlardan biri olan sağlık sistemine de sıçradı. Şehir içindeki devlet hastaneleri bir bir kapatılarak kentlerin uzak bölgelerine inşa ettirilen şehir hastaneleri şimdi de satılığa çıkarılıyor. Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) ile yaptırılan ve Sayıştay raporlarına göre ‘hasta garantisi ve yüzde 70 yatak doluluk garantisi’ verilen şehir hastaneleri Körfez ülkelerine satılıyor.
Bloomberg News’e konuşan Devlet Yatırım Ofisi Başkanı Ahmet Burak Dağlıoğlu, otoyollardan sağlığa kadar uzanan ve kamu-özel sektör ortaklığı olarak adlandırılan projelerde anlaşmaların mümkün olduğunu söyledi. Dağlıoğlu, daha küçük tesisleri tek çatı altında toplamak amacıyla inşa edilen 22 şehir hastanesinden birinin, Körfezli bir Arap yatırımcıya satışı konusunda görüşmelerin sürdüğünü ve diğerlerinin de bunu takip edebileceğini belirtti.
Dağlıoğlu, 2024 yılında en az bir otomobil üreticisi de dahil olmak üzere Türkiye’ye 13 milyar ila 15 milyar dolar arasında doğrudan yabancı yatırım gelmesini beklediğini söyledi. Birleşik Arap Emirlikleri’nin geçtiğimiz temmuz ayında, enerjiden savunmaya uzanan 50 milyar doları aşkın bir paket kapsamında yatırım sözü verdiği Türk sektörleri arasında, sağlık da yer alıyordu. Ancak henüz önemli anlaşmalar ortaya çıkmadı.
HASTA GARANTİSİ BİLE VERİLDİ
Sağlık Bakanlığı 2019 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu’na göre şehir hastanelerine hasta garantisi verildiği ortaya çıkmıştı. Şehir Hastanesi Sözleşmelerinin “Tarafların Hak ve Yükümlülükleri” başlıklı 7’nci maddesinin 7.12’nci fıkrasında; “İdare, Şirket İşletme Dönemi boyunca Miktara Bağlı Hizmetler için Miktara Bağlı Hizmetler başlıklı Bölüm B’de liste halinde belirtilen yıllık yüzde 70 doluluk oranına göre hesaplanan aynı miktarların ödenmesini ilgili ayda gerçekleşen hasta yatak doluluk oranına bakılmaksızın garanti etmektedir. İdare, garanti edilen miktarların aşılması halinde aşılan miktarlara ait ödemenin tamamını yapacağını kabul ve taahhüt eder düzenlemesi bulunmaktadır.
MALİYETLERİ GİZLENDİ
Sayıştay’ın 2022 yılı Sağlık Bakanlığı denetim raporuna göre, bakanlık şehir hastanelerine ödenen kirayı ve kirada yapılan artışı mali tablolarda gizledi. Sayıştay kamu- özel işbirliği ile yapılan şehir hastanelerine ilişkin bulgularını raporuna yansıttı. Rapora göre şehir hastanelerine verilen hasta garantisi, kamunun yükümlülüğü ve borçlanma maliyetleri Sağlık Bakanlığı’nın mali tablosunda muhasebeleştirilmedi.
Raporda, “Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modeli kapsamında yapılan şehir hastaneleri için görevli şirketlere taahhüt edilen talep garantisi tutarlarının yukarıda adı geçen nazım hesaplar kullanılarak zamanında, tam, doğru ve gerçeğe uygun değerler üzerinden muhasebeleştirilip bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekmektedir” denildi.
Raporda şehir hastanelerine ilişkin kısa ve uzun vadeli mali yükümlülüklerin yani verilecek paranın da gizlendiği ise şöyle açıklandı:
“İşletme dönemine geçilen İstanbul İkitelli Entegre Sağlık Kampüsü, Ankara Etlik Entegre Sağlık Kampüsü, Konya Karatay Entegre Sağlık Kampüsü, Tekirdağ Sağlık Yerleşkesi, Elazığ Entegre Sağlık Kampüsü, Eskişehir Entegre Sağlık Kampüsü ve Yozgat Sağlık Yerleşkesine ilişkin 30/40 Kısa/Uzun Vadeli İç Mali Borçlar hesap gruplarına herhangi bir kaydın yapılmadığı; dolayısıyla bu projelere dair kısa ve uzun vadeli mali yükümlülüklerin, borçlanma maliyetlerinin, edinilen maddi duran varlıkların ve amortisman ile kur farklarının mali tablolarda gösterilemediği; yıl içi kullanım bedeli ödemelerinin ise 630 Giderler Hesabı’na kaydedilmek suretiyle doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.”
‘SAĞLIKÇILAR OLUMSUZ ETKİLENMEKTE’
Birlik Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası (Birlik Sağlık-Sen), İzmir Şehir Hastanesi’nde yaşanan sorunları protesto etti. Birlik Sağlık-Sen Genel Başkanı Ahmet Doğruyol, “Buradaki konu tamamen şehir hastanelerinin özelleştirilmesi, sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi ve özerkleştirilmesi üzerine gitmektedir. Devlet hastaneleri bizim ülkemiz sistemine uygundur. Şehir hastanelerine bizim ülkemizde ihtiyaç yoktur. Bizim ülkemizde şehir hastanelerinin yerine devlet hastanelerinin yenilenmesi, ihtiyaç olan yerlere, bölgelere yeni devlet hastanelerinin yapılmasına ihtiyaç vardır” dedi.Birlik Sağlık Sen İzmir Şube Başkanı Berna Boran da sağlıkçıların özel yaşamlarının olumsuz etkilendiğini ve emeklerinin sömürüldüğünü belirterek “Şehir Hastanesine sürekli olarak istekleri dışında geçici görevlerle personel gönderilmesi İzmir ilindeki tüm sağlık çalışanlarımızı huzursuz etmektedir. Taşıma su ile değirmen dönmez’’ dedi.
2024’TE BÜTÇEDEN 84 MİLYAR TL ÖDEME ÖNGÖRÜLÜYOR
Sağlık Bakanlığı’nın 2024 yılı bütçesinde, şehir hastaneleri için kira ve hizmet alımı kapsamında 83.7 milyar TL’lik ödeme öngörüldü. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nda yer alan sağlık bütçesi verilerine göre 17 şehir hastanesine ayrılan bütçe 2023’te 46 milyar 662 milyon lirayken 2024’te 84 milyara çıktı. Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı yönetmelik gereği de şehir hastaneleri ödemeleri asgari ücret artış oranları, güncel enflasyon ve döviz kurundan etkilenerek giderek artıyor. Toplam yatak sayısı 27 bin 815 olan şehir hastanelerinin yatak başına yıllık maliyeti 3 milyon TL’ye denk geliyor. 2024 yılı şehir hastaneleri bütçesi, 2023’te Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan 49 projenin maliyetinin yüzde 55 üzerinde seyrediyor.