Yetişkin ve Çocuklar Neden Yalan Söyler ?

Yeni yazım Yetişkin ve Çocuklar Neden Yalan Söyler ? Yalan bir hatayı gizlemek amacıyla gerçeğe uygun olmayan davranış girişimlerinde bulunmaktır. Bu girişim sözel yolla jest yoluyla ya da susma yoluyla olabilir. Sosyal bir davranış olan yalanın amacı; başkalarını aldatmaktır. Yalan bazen zararını gördüğümüz bazen de kısa süreli bize faydası dokunan ama hepimizin karşılaştığı acı bir gerçektir. Yalan insanlığın varoluşuyla başlayan ve devam eden bir gerçektir. “Dünyada ölümden başkası yalan" diyor Candan Erçetin ve “yalan"ın da hayatımızda yer edindiği de kaçınılmaz “gerçek"! Yalan söylemek artık hayatımızda yediğimiz yemek içtiğimiz su cinsel ihtiyaçlarımız kadar doğal ve hatta bu ihtiyaçlarımızla iç içe geçmiş durumdadır. Küçüğümüz büyüğümüz yaşlımız gencimiz hepimiz bir şekilde yalan söylüyoruz. Aslında hepimiz yalan söylememiz gerektiğini çok iyi biliyoruz. Yalanın zayı

“Dünyada ölümden başkası yalan" diyor Candan Erçetin ve “yalan"ın da hayatımızda yer edindiği de kaçınılmaz “gerçek"! Yalan söylemek artık hayatımızda yediğimiz yemek içtiğimiz su cinsel ihtiyaçlarımız kadar doğal ve hatta bu ihtiyaçlarımızla iç içe geçmiş durumdadır. Küçüğümüz büyüğümüz yaşlımız gencimiz hepimiz bir şekilde yalan söylüyoruz. Aslında hepimiz yalan söylememiz gerektiğini çok iyi biliyoruz. Yalanın zayıf karakterli insanların silahı olduğunun da farkındayız. Peki bunları bile bile bizler neden yalan söylemeye devam ediyoruz? Neden herkes yalan söylüyor yalan söyleme hastalığı bizde nasıl yerleşiyor?


Yalan bir hatayı gizlemek amacıyla gerçeğe uygun olmayan davranış girişimlerinde bulunmaktır. Bu girişim sözel yolla jest yoluyla ya da susma yoluyla olabilir. Sosyal bir davranış olan yalanın amacı; başkalarını aldatmaktır. Yalan bazen zararını gördüğümüz bazen de kısa süreli bize faydası dokunan ama hepimizin karşılaştığı acı bir gerçektir. Yalan insanlığın varoluşuyla başlayan ve devam eden bir gerçektir.
 

İki ana nedenden dolayı yalan söylüyoruz:

a) Cezadan kaç(ın)mak. Babasının dayağından korkan çocuk yalan söyler çünkü doğru söylerse ceza ile karşılaşacaktır. Ödevini yapmayan öğrenci yalan söyler çünkü öğretmenin kendisine düşük not vermesini istememektedir.

b) Mükafat (ödül) elde etmek. Küçük çocuk ilgiyi üzerine çekmek için yalan söyler göreceği ilgi onun mükafatıdır. Tüccar kalitesiz malı kaliteli diye anlatır alacağı ücret onun ödülüdür.

Cezadan kurtulmak ya da ödüle ulaşmak amacıyla yalan söyleyen bizler acaba yalanı nereden öğreniyoruz?

a) Ailemizden: Küçüklüğümüzden beri anne babalarımız bize yalan söylüyor. “Oğlum sesiz ol sana çikolata alacağım. “ “Akşam baban gelince sana oyuncak getirecek". Sakın demeyin bebek ne anlar yalandan. Ancak zihni bu yalanlarını otomatik olarak kaydeder. Çocuk biraz büyür ve sonra başka yalanlara şahit olur. Eve gelen telefona baba “evde yok de oğlum" der. Annesi 9 yaşındaki oğluyla minibüse biner ama üç beş kuruş kar yapabilmek için “o henüz 5 yaşında okula gitmiyor" diyerek yalan söyler. Evde çekiştirdiği komşusunu mahallede görse güleryüz gösterip över. Böyle bir ailede büyüyen çocuk yalanın gayet doğal bir şey olduğunu düşünerek kendisi de yalan söylemeye başlar.

b) Basılı ve görsel yayınlardan: Bir gün televizyonunuzu sadece izlediğini programlardaki yalanları bulmak için izleyin. Aşk dizilerinde aksiyon filmlerinde magazin programlarında sabah programlarında reklamlarda haberlerde sizce ne kadar yalana rastlarsınız? Maalesef yalan söylemeyi biz daha küçüklüğümüzde televizyonlardan öğreniyoruz. En masum çizgi filmlerde romanlarda bile yalana maruz kalan bizlerin bilinçaltına yalan o kadar normal bir şey olarak kazınıyor ki sonrasında onu içimizden söküp atmak çok güçleşiyor.

c) Çevremizden: Ailemiz yalan söylemese televizyon izlemesek de çevremizde yalan söyleyen o kadar kimse var ki. Kısacası arkadaşlarımız komşularımız amcalarımız teyzelerimiz gözümüzün içine baka baka yalan söyleyebiliyorlar. Bazen şaka olsun yalan söylüyorlar ama sonuçta netice değişmiyor ve biz yine yalana muhatap oluyoruz.
 

Bazı araştırmacılar yalanı söyleyenin patolojisini yalanın hedefini ve içeriğini göz önünde bulundurarak şöyle sınıflandırmışlardır

Faydalı yalanlar: İlişkilerimizin iyiliği için

Histerik yalanlar: İlgi toplamak için

Savunma için söylenen yalanlar: Kendimizi zor durumdan kurtarmak için

Telafi etmek için söylenen yalanlar: Başkalarını etkilemek için

Kötülük için söylenen yalanlar: Kişisel çıkarlar elde etmek için

Dedikodu için söylenen yalanlar: Abartarak laf yaymak için

İmalı yalanlar: Yarı doğru ile yanlış yönlendirme yapmak için

Aşka gelip söylenen yalanlar: Başkalarının çıkarlarını gözetmek için

Patolojik yalanlar: Kendimizi ve başkalarını hırpalamak için

Yalancılık günümüzde bir meslek ve hatta daha da ileri bir sanat olmuş. Teknolojik ilerlemelerin bu kadar hızlı ve yoğun yaşanması da engelleyemiyor yalanı ve yalan söylemeyi. Hatta yalan ve yalancılık çağa ayak uydurup hızla büyüyüp ve gün be gün gelişim gösteriyor. Tıpkı bir bukalemun gibi ortama çağa mesleğe sanata kısacası her şeye uyum sağlıyor.

Yalan söylemek ille ağzımızdan çıkan kelimeler değildir. Hile yapmak dolandırmak kalpazanlık yapmak ve daha bir çok şeyi yapmak yalanın diğer branşları olmaktadır. Politikacılar sanatçılar bilim adamları kısacası tüm meslek dallarında rastlayabiliriz yalan ve yalancılara. Örneğin; kuduz aşısını Pasteur'ün bulmadığını Toussaint adında rakibi olan bir başka veterinerin deneyleri sonucunda elde ettiği aşıyı kendi bulmuş gibi gösterdiğini ve bunun sonucu olarak ta Toussaint'in birkaç ay sonra sinir krizi geçirerek öldüğünü biliyor muydunuz?

Yalan dünyanın yapılabilecek en kolay mesleği icra edilebilecek en kolay sanatı keşfedilebilecek en zor şeyleri kolayca keşfedebilmenin en kolay yoludur. Karşımızdaki insanın yalan söylediğini anlasak bile bir çoğumuz bunun doğruluğunu araştırma ihtiyacını duymuyoruz. Karşımızdakilerin duymak istediklerini onlara söylemek onların mutluluğunu görüp karşılığında ödüllendirilmek hepsi küçücük bir yalanın büyük eserleridir. Eğer doğruyu söylemiş olsanız başınıza gelebilecekleri asla tahmin edemezsiniz. Ama söylediğiniz yalan kariyerinizi arttırabilir ödül almanızı sağlayabilir maaşınızın artmasına neden olabilir.

Artık günümüzde inkar etmenin bu kadar rahat olması suça teşviki körüklemekte insanların duymaktan hoşlanacakları şeylerin söylenmesi yalanın cazibesini ve boyutunu bir gökdelenin daima yükselen katları durumuna sokmaktadır. Git gide manevi değerlerin yozlaşması kapitale dayalı sistemin içerisinde insanların daha fazla para kazanma hırsı ile zamanın çoğunu çalışmaya ayırması ve kısa yoldan başarı ve zengin olma arzusu yalan ve yalancılığın günümüzün en cazip mesleği durumuna gelmesine sebep olmaktadır.

Sabah yatağımızdan kalktığımız andan gece yatağa girip uykuya dalmamıza kadar geçen sürede sayısız yalan ve yalancıyla karşılaşmaktayız. Kahvaltıda yediğimiz ekmeğin gramajının eksik olmasından tutun da; televizyonda haberleri izlerken konuşan politikacının ekonominin mükemmel durumundan demokrasinin tıkır tıkır işlemesinden bahsetmesine kadar hep yalan vardır.

İşine geç kalan memurun söylediği bahaneden dersine çalışmayan öğrencinin uydurduğu klasik “akşam elektrikler kesikti çalışamadım" bahanesinin altında yine aynı yalan vardır.

Yalancılık artık günümüzün mesleğidir. Eskiden dürüstlüğün her şeyin üstünde olduğu söylenirdi şimdilerde de yine söylenen bu. Ancak eskisi kadar artık üstünde durulmamaktadır. Ne yazık ki mesleklerin icrasında ve üretilen politikaların temelinde yatan asıl gerçek yalandır. Reklamların tabanını oluşturan da aynı yalandır. İnsanları etkilemenin temelinde de aynı yalan karşınıza çıkar. Artık karizmatik liderlerin yerini günümüzde insanları en iyi etkileyen ve bunu yaparken de onların duymaktan hoşlanacakları şeyleri onlara en güzel şekilde ifade edebilenler almıştır. Yani gerçek yalancılar....

Ve ne yazık ki yalandan hala kimse ölmemektedir…

Prof.Dr. Ekrem Çulfa

Tel;0544 724 36 50